Sint-Oda op de buitengevel houdt de wacht.

Vorige foto | Volledige grootte | Terug naar het album

De Coöperatieve Zuivelfabriek Sint-Oda, een gebouw van Louis Kooken uit 1916, was een boterfabriek met stoommachine, die tot 1979 heeft geproduceerd. De schoorsteen is een gemeentelijk monument.
Dat de authentieke Sint Oda-fabriek - de patroonheilige van het dorp is nog altijd in natuursteen op de voorgevel vereeuwigd - in aanmerking zou komen voor een plaats op de monumentenlijst van gemeente en Rijk sprak voor zich. Als een van de eerste coöperatieve boterfabrieken in Brabant, ontstaan door samenvoeging van vijf kleine handkrachtfabrieken uit de omliggende kerkdorpen, had het complex een belangrijke historische waarde.
Het had alleen niet veel gescheeld of de taps toelopende, bakstenen schoorsteen uit 1916 had er niet meer gestaan. Een schoorsteen: zo'n nutteloze sta-in-de-weg waar je niet eens op of in kunt, aanmerken als industrieel monument?
Bovendien, de eigenaresse van de schoorsteen, een particulier, wilde hem daar weg hebben, zo pal voor de oprit van haar aan de fabriek gebouwde huis. De bouwvallige toren die ook nog eens 25 centimeter scheef stond, was een gevaar voor de omgeving; en restaureren was te duur. In 1993 adviseerde de gemeentelijke Monumentencommissie de schoorsteen te slopen. Maar één lid van de commissie sputterde tegen: B. van Genugten.
'Ik vond het zonde dat zo'n beeldbepalend element van het dorp verloren zou gaan', zegt de inmiddels gepensioneerde schoolmeester. 'Vroeger stonden hier veel meer fabrieksschoorstenen, maar die zijn in de loop van de tijd allemaal afgebroken. Dit was de laatste van Sint-Oedenrode.'
Een ordner vol brieven, foto's en artikelen uit de plaatselijke kranten heeft hij over de melkfabriek en de kwestie rond de schoorsteen. Trots is hij dat de gemeente uiteindelijk overtuigd raakte van het belang van de schoorsteen, die alsnog monument werd en in 1997 met gemeentegeld werd schoongemaakt, rechtgezet, waterdicht gemaakt, van top tot teen gevoegd, en van bliksemafleiders werd voorzien.